Phytobiologicals – czyli naturalne substancje pochodzenia roślinnego – są bardzo ważne dla podstawowego zaopatrzeniu naszego organizmu w niezbędne do życia składniki odżywcze. Należąca do nich grupa związków organicznych tzw. glukozynolanów ma duży potencjał w ochronie i utrzymaniu zdrowej funkcji naszych komórek.
Wyniki badań nad rolą tych naturalnych związków dla naszego zdrowia są inspiracją dla coraz szerszej rzeszy naukowców świadomych roli, jaką te aktywne substancje roślinne odgrywają w zachowaniu optymalnych funkcji organizmu.
Z powodu ogromnej różnorodności tych występujących w naturze substancji niezbędna jest zarówno intensyfikacja prac badawczych, jak i rozszerzenie asortymentu tych substancji naturalnych, które możemy spożytkować dla naszego zdrowia.
Nasza dzisiejsza informacja poświęcona jest ważnej grupie biologicznie aktywnych substancji roślinnych, które są przedmiotem coraz to rosnącego zainteresowania i licznych badań naukowych. Grupa ta obejmuje aktywne substancje pochodzące z roślin należących do rodziny krzyżowych.
Rodzina krzyżowych, do której należą różnego rodzaju warzywa kapustne, rzeżucha, rzepa, biała i czarna gorczyca, jak również rzepak, z jej wysoką zawartością aktywnych biologicznie substancji, daje możliwość wzbogacenia naszej diety w składniki ważne dla zdrowia. Na szczególną uwagę zasługują tzw. glukozynolany (glukozynolaty).
Glukozynolany są to glikozydowe związki siarki i azotu, które nadają warzywom kapustnym ich gorzkawy smak, a gorczycy i chrzanowi ostry i piekący. Związki te zawierające siarkę pełnią funkcję chroniącą rośliny przed chorobami, wykazując silne działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze.
Glukozynolany, izotiocyjaniany, sulforafany
Glukozynolany tworzą się podczas uszkodzenia struktury rośliny, np. po rozdrobnieniu świeżego surowca (tarcie, krojenie). Wówczas, na skutek działania uwolnionego specyficznego enzymu – tzw. mirozynazy – powstają bardzo silnie działające substancje: glukozynolany. Ponieważ w nieuszkodzonej tkance roślinnej substancje te występują w postaci związanej, to każda obróbka roślin krzyżowych zwiększa ilość tych aktywnych substancji, natomiast ogrzewanie – obniża ich poziom.
Glukozynolany są związkiem wyjściowym w syntezie izotiocyjanianów (zawierają atomy siarki i azotu), z kolei sulforafany (zawierają siarkę) są specjalną podgrupą izotiocyjanianów. Izotiocyjaniany i sulforafany powstają w dalszych procesach przemian metabolicznych w roślinie. Przyłączenie dodatkowego atomu siarki przez sulforafany powoduje, iż związki te zajmują szczególną pozycję wśród izotiocyjanianów. Grupa tych związków jest szczególnie skuteczna przeciwrakowo, co potwierdzają również badania kliniczne.
Rośliny krzyżowe i zapobieganie raka
- Wysokie spożycie roślin krzyżowych, bogatych w glukozynolany i ich pochodne, jak na przykład izotiocyjaniany, jest związane ze zmniejszeniem ryzyka raka płuc i jelit. Znaczenie roślin krzyżowych w zmniejszeniu ryzyka choroby nowotworowej zostało potwierdzone przez wiele badań epidemiologicznych. pubmed/17317210
- Występujące w roślinach krzyżowych glukozynolany mogą być przekształcone w kolejne związki – izotiocyjaniany – zarówno przez samą roślinę, jak i florę naszego przewodu pokarmowego. Wymienione badania dokumentują działanie przeciwnowotworowe ekstraktów roślin krzyżowych poprzez ich wpływ na różne etapy metaboliczne komórek rakowych. pubmed/11694642
- Badania kliniczne potwierdzają działanie przeciwnowotworowe sulforafanów i ich zdolność do hamowania wzrostu guzów nowotworowych poprzez hamowanie angiogenezy (powstawanie naczyń krwionośnych w guzie). pubmed/19885601
- Resweratrol i występujące w roślinach krzyżowych sulforafany mają różne działanie w komórkach glejowych. Te same działania można uzyskać również przy zastosowaniu kombinacji obu związków w mniejszych ilościach. Takie połączenie obu substancji jest skuteczne w hamowaniu rozrostu i rozprzestrzeniania się komórek glejowych oraz zmniejszeniu ich zdolności życiowej. pubmed/19685289
Sulforafany jako czynnik chroniący przed zaburzeniami funkcji mitochondriów
Do chorób związanych z zaburzeniami funkcji mitochondriów – oprócz raka –zaliczyć można również chorobę Alzheimera, Parkinsona i fibromialgię.
- Badania kliniczne wykazują, że w przypadku choroby Parkinsona – nie tylko koenzym Q10 – ale również składniki roślinne, jak sulforafany i kurkumina, mają działanie neuroprotekcyjne. To wskazywałoby na uwzględnienie tych związków w badaniach nad rozwojem skutecznej terapii w chorobie Parkinsona. pubmed/20082988
- Badania naukowe potwierdzają: sulforafany chronią komórki nerwowe przed niszczącym działaniem utleniaczy, które wykazują związek z rozwojem choroby Parkinsona. pubmed/20166144
- Sulforafany, jako induktory (czynnik wywoławczy), zapobiegają utlenieniu glutationu, a tym samym – związanej ze stresem oksydacyjnym śmierci komórek nerwowych produkujących dopaminę. pubmed/19780897
Sulforafany i reumatoidalne zapalenie stawów
- Celem prowadzonych badań było wykrycie, czy sulforafan, izotiocyjanian uzyskany z roślin krzyżowych może mieć wpływ na reumatoidalne zapalenie stawów. Okazuje się, że sulfofran wykazuje właściwości przeciwreumatoidalne, jako że może m.in. hamować aktywność komórek T limfocytowych i innych. pubmed/20039434
Działanie przeciwbakteryjne ekstraktów z roślin krzyżowych
Wiele badań wskazuje, że wyciągi z roślin krzyżowych mogą mieć właściwości przeciwbakteryjne.
- Hamowanie rozwoju szerokiego spektrum bakterii i grzybów przez sulforafany było przedmiotem opublikowanego w czerwcu 2008 r. sprawozdania, które potwierdza, że te naturalne substancje mogą być przydatne w zapobieganiu różnego rodzaju infekcjom. pubmed/18484523
- Badania naukowe donosza: sulforafany zmniejszają infekcje i rozprzestrzenianie się Helicobacter pylori, bakterii, która jest często czynnikiem wywołującym chroniczne zapalenie śluzówki żołądka. pubmed/19349290
Zakres działania ekstraktów z roślin krzyżowych jest znacznie szerszy niż przytoczone w naszej publikacji przykłady: działanie przeciwbakteryjne, w chorobach zapalnych i zaburzeniach funkcji mitochondrialnych, przy zwyrodnieniach komórek i innych zaburzeniach mechanizmów metabolizmu komórek.
Wiele innych badań prowadzonych na ekstraktach z roślin krzyżowych potwierdza pozytywny ich wpływ na działanie układu sercowo-naczyniowego – związany z ich właściwościami antyoksydacyjnymi, jak również w usprawnieniu funkcji układu immunologicznego.
