72-letnia pacjentka z nadciśnieniem tętniczym doświadczyła owrzodzenia tętniczego prawej kostki. Była leczona konwencjonalnie przez ostatnie trzy miesiące bez widocznych rezultatów (co widać na zdjęciach). Owrzodzenia tętnicze, to zmiany skórne spowodowane problemami z krążeniem. Pojawiają się na kończynach dolnych (najczęściej w okolicach goleni), są bolesne i trudne do leczenia. Pochodzenie tego typu wrzodów jest związane z powikłaniami krążenia. Po ocenie pacjentki i wymianie informacji z lekarzem prowadzącym zdecydowano się na zastosowanie leczenia chelatującego EDTA (kwas etylenodiaminotetraoctowy), ponieważ wszystkie stosowane konwencjonalnie metody leczenia zakończyły się niepowodzeniem. Kuracja odbywa się z cotygodniową aplikacją środków chelatujących1 , w skład których wchodziły: 0,9% roztwór soli: 250 ml disodowy EDTA: 10 ml/15% witamina C: 1 gram B kompleks: 2 ml siarczan magnezu: 10 ml/ 10%. Po sześciu miesiącach i 24 aplikacjach pacjentka została wyleczona. Funkcjonowanie nerek nie uległo zmianie po 24 infuzjach, co wykazały wyniki badań poziomów BUN i kreatyniny. Owrzodzenia tętnicze są bolesne i trudne do leczenia. Pochodzenie tego typu wrzodów jest związane z powikłaniami krążenia. Wymagają dużo uwagi i prawidłowej diagnozy, ponieważ pomimo bardzo podobnych przyczyn w porównaniu z owrzodzeniami żylnymi, leczenie jest inne. Źle postawiona diagnoza może mieć poważne konsekwencje. Ten typ zmiany skórnej zaczyna się od niedrożności tętnic przez blaszki tłuszczowe. Co prowadzi do braku krwi bogatej w tlen i składniki odżywcze. Im dalej od serca, tym bardziej komórki są niedotlenione. Następuje śmierć komórek, a w konsekwencji zmiany chorobowe. Ze względu na delikatność skóry w tej okolicy, każdy mały guz lub uraz może spowodować powstanie poważnej rany. Dlatego bardzo często dochodzi do pojawienia się zmian chorobowych w miejscach bardziej eksponowanych i z wystającymi kośćmi, takich jak kostka, boki stóp, piszczele czy palce. Pojawieniu się owrzodzeń tętniczych sprzyjają również niektóre czynniki zewnętrzne, takie jak palenie tytoniu, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy nadmiernie wysoki poziom cholesterolu. Owrzodzenia tętnicze można rozpoznać po następujących objawach: Silny ból w miejscu zmiany (w niektórych przypadkach osoba zaczyna utykać); Nawet podczas odpoczynku kończyny nadal bolą; Ból może nasilać się w nocy; 2,3 Podczas podnoszenia chorej kończyny ból wzrasta jeszcze bardziej; Ulga w bólu następuje tylko wtedy, gdy noga jest opuszczona; Zmiana skórna jest w kształcie koła; Skóra wokół zmiany traci włosy, ma niską temperaturę i staje się biaława; Puls krwi w okolicy rany się zmniejsza; Paznokcie stają się grubsze. Ojcem współczesnej biochemii był francusko-szwajcarski chemik Alfred Werner. W 1893 roku opracował on teorię związków koordynacyjnych, zwanych dziś chelatami. Za ten punkt zwrotny w reklasyfikacji związków nieorganicznych otrzymał w 1913 roku Nagrodę Nobla. Następnie zdefiniował mechanizmy procesu wiązania metali z cząsteczkami organicznymi, co jest podstawą chemii chelatacji. Terapię chelatową zaczęto stosować w patologiach sercowo-naczyniowych przez dr Soffera oraz Normana Clarke'a w latach 60. XX wieku. Historycznie rzecz biorąc, gdy w latach 60. i 70. EDTA lub wersenian wapnia utracił patent, EDTA stał się lekiem sierocym, a jego dyskusja naukowa zaczęła tracić na znaczeniu.4,5 Kilka prac wykonanych przez Cartera, Olszewera i współpracowników w latach 80. i 90. pokazuje skuteczność EDTA w patologii naczyń obwodowych.6,7 W 2020 roku opublikowano prace badawcze grupy prowadzonej przez dr Lamas, zwane badaniem TACT, pokazujące skuteczność terapii chelatowej w patologiach sercowo-naczyniowych, wykazując 40% obniżenie drugiego incydentu wieńcowego u pacjentów z kardiomiopatią niedokrwienną wtórną do cukrzycy. Obecnie trwają badania drugiej fazy TACT.8,9 Głównym zastosowaniem EDTA była postać wapnia,10 ale ponieważ hipoteza relaksacji śródbłonka została wykorzystana jako wyjaśnienie farmakologicznego zastosowania chelatacji EDTA, stosowanie EDTA wapniowego zmieniono na EDTA sodowe, w celu zmniejszenia poziomu wolnego wapnia. Sól sodowa EDTA jest związana z magnezem, który ma większy potencjał łączenia się z wapniem w osoczu, dzięki czemu u pacjentów nie występują objawy hipokalcemii ani zmiany wyników laboratoryjnych. EDTA ma powinowactwo do wielu minerałów, przede wszystkim cynku, oraz kilku metali ciężkich, w szczególności ołowiu. Wapń jest mniej więcej pośrodku skali.11,12 Postulowano, że główne mechanizmy działania EDTA w patologii naczyniowej są następujące:12,13,14,15,16 Zmniejsza agregację płytek krwi; Zmniejsza obciążenie treningowe, poprzez mechanizmy relaksacji śródbłonka w pompie sodowej, magnezowej i fosforowej; Zwiększa średnicę światła naczyń o 10% zgodnie z prawem Poiseuille'a; Chelatuje metale ciężkie, takie jak ołów, żelazo, zmniejszając nadmierną produkcję wolnych rodników w obszarach klinicznego i subklinicznego niedokrwienia; Moduluje metaloenzymy. Opierając się na tych przesłankach i braku odpowiedzi terapeutycznej na leczenie konwencjonalne (przez ponad 3 miesiące bez efektów terapeutycznych), wskazane jest rozważenie leczenia chelatami owrzodzenia tętniczego z częstotliwością raz w tygodniu, do czasu zagojenia się owrzodzenia. Zamknięcie rany następuje średnio po sześciu miesiącach, co daje w sumie 24 podania dożylne. Pacjent, który odczuwał stały ból przez wiele miesięcy, odczuł postępującą ulgę po szóstej aplikacji, a po dziesiątej infuzji dożylnej ból całkowicie ustąpił. Doświadczenie wykazało, że owrzodzenia tętnicze i żylne bardzo dobrze reagują na leczenie skojarzonymi czynnikami chelatującymi w przypadku braku odpowiedzi na leczenie konwencjonalne i należy o nich pomyśleć w takich wyjątkowych sytuacjach.
