Żelazo jest jednym z najważniejszych pierwiastków śladowych, niezbędnym dla zdrowia matki i rozwijającego się płodu. W ciąży jego zapotrzebowanie znacznie wzrasta, co często prowadzi do niedoborów. Badanie opublikowane w The American Journal of Clinical Nutrition rzuca nowe światło na ten problem, wskazując, że ferrytyna – białko przechowujące żelazo w organizmie – może być skutecznym wskaźnikiem przewidywania niedoborów żelaza w trzecim trymestrze ciąży. Wczesne niedobory a ryzyko późniejszych komplikacji Analiza przeprowadzona przez naukowców z University College Cork w Irlandii i University of Minnesota wykazała, że poziom ferrytyny poniżej 60 µg/L w 15. tygodniu ciąży może wskazywać na ryzyko niedoboru żelaza w późniejszym okresie ciąży. Niedobór ten definiowano jako poziom ferrytyny poniżej 15 µg/L w 33. tygodniu. Co istotne, u żadnej z badanych kobiet nie zdiagnozowano niedokrwistości na początku ciąży, jednak pod koniec wiele z nich borykało się z niskim poziomem żelaza. Dlaczego ferrytyna jest tak ważna? Ferrytyna jest białkiem magazynującym żelazo w organizmie. Jej poziom odzwierciedla zapasy tego pierwiastka w ustroju, dlatego stanowi kluczowy wskaźnik diagnostyczny w monitorowaniu statusu żelaza u kobiet ciężarnych. Niedobory żelaza w ciąży mogą prowadzić do wielu poważnych komplikacji, takich jak: poród przedwczesny, niska masa urodzeniowa noworodków, depresja poporodowa, krwotok poporodowy. Mimo tych zagrożeń badania przesiewowe w kierunku niedoboru żelaza w ciąży nie są rutynowo przeprowadzane, co wynika z ograniczonych dowodów na korzyści takich praktyk. Jak podkreślają autorzy badania, obecne wytyczne United States Preventive Services Task Force nie dają jasnych wskazań co do prowadzenia takich testów. Wyniki badania: jak zmienia się poziom żelaza w ciąży? Badanie objęło 629 kobiet w ciąży, które uczestniczyły w trzech wizytach badawczych: w 15., 20. i 33. tygodniu ciąży. Podczas każdej wizyty mierzono poziom ferrytyny, inne wskaźniki statusu żelaza oraz markery stanu zapalnego. Kluczowe wyniki to: w 15. tygodniu ciąży jedynie 4,5% kobiet miało niedobór żelaza. w 20. tygodniu odsetek ten wzrósł do 13,7%. w 33. tygodniu ciąży aż 51,2% kobiet miało zdiagnozowany niedobór żelaza. Suplementacja a status żelaza Ciekawym aspektem badania była analiza wpływu suplementacji na status żelaza. Okazało się, że: Tylko 4,3% uczestniczek przyjmowało wysokie dawki suplementów żelaza. 76,3% kobiet stosowało multiwitaminy zawierające żelazo jeszcze przed zajściem w ciążę lub w jej pierwszym trymestrze. Kobiety przyjmujące multiwitaminy miały znacząco mniejsze ryzyko niedoboru żelaza. Stan zapalny a biomarkery żelaza Badanie wskazało również na związek między markerami zapalnymi a statusem żelaza. U kobiet z podwyższonym poziomem białka CRP (>10 mg/L), świadczącym o stanie zapalnym, zaobserwowano największy wpływ na poziom żelaza. Co interesujące, α-glikoproteina (AGP) była podwyższona głównie u kobiet z CRP powyżej tej wartości, co sugeruje, że standardowe progi stosowane w diagnostyce zapaleń dla populacji ogólnej mogą nie być odpowiednie dla kobiet ciężarnych. Styl życia a niedobór żelaza Naukowcy zwrócili uwagę na wpływ stylu życia na status żelaza. Palenie tytoniu było istotnym czynnikiem zwiększającym ryzyko niedoborów: w 15. tygodniu niedobór żelaza występował częściej u palących kobiet. w 20. tygodniu różnica ta była jeszcze bardziej widoczna. Otyłość nie miała natomiast znaczącego wpływu na występowanie niedoborów żelaza. Wnioski i rekomendacje Naukowcy podkreślili, że ciąża jest okresem, w którym organizm kobiety podlega znacznym obciążeniom związanym z zapotrzebowaniem na żelazo. Nawet w środowiskach o wysokich zasobach, gdzie suplementacja jest powszechna, niedobory żelaza pozostają powszechnym problemem. Rekomendacje wynikające z badania obejmują: Wczesne badanie poziomu ferrytyny u kobiet w ciąży, z docelowym poziomem >60 µg/L w pierwszym trymestrze. Suplementację żelazem w celu zapobiegania niedoborom, szczególnie u kobiet o podwyższonym ryzyku. Podsumowanie Badanie wskazuje na konieczność większej uwagi poświęconej diagnostyce niedoborów żelaza w ciąży. Regularne monitorowanie ferrytyny oraz odpowiednia suplementacja mogą pomóc w uniknięciu poważnych komplikacji zdrowotnych u matki i dziecka. Mimo że temat ten często kojarzony jest z obszarami o niskich zasobach, wyniki wyraźnie pokazują, że niedobory żelaza są istotnym problemem również w krajach wysoko rozwiniętych.
