Maseczki od początku pandemii stały się kością niezgody. Narracja zmienia się zbyt często i w większości nie jest poparta wynikami badań, a jedynie wymysłem polityków. „Staranna analiza ryzyka i korzyści stają się coraz bardziej istotne zarówno dla pacjentów i ich lekarzy w odniesieniu do potencjalnych długoterminowych skutków stosowania masek" - napisała grupa niemieckich klinicystów i badaczy w przeglądzie literatury z kwietnia 2021 roku. Grupa, kierowana przez Kaia Kisielinskiego, przeszukała bazy PubMed/MEDLINE w poszukiwaniu artykułów, opublikowanych w ciągu ostatnich 20 lat przed 31 października 2020 r. Szukano informacji które dotyczyły niepożądanych skutków noszenia masek N95, chirurgicznych i tkaninowych. W analizie wykluczono opisy przypadków oraz opinie nie poparte dowodami naukowymi. Łącznie znaleziono 44 badania (głównie eksperymentalne) które wykorzystano do oceny ilościowej oraz dodatkowe 65 artykułów, które wykorzystano do oceny merytorycznej. Na początku pandemii COVID-19 w kwietniu 2020r Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleciła stosowanie masek dla osób z objawami choroby, chorych i pracowników służby zdrowia. Dwa miesiące później dodała zalecenie stosowania masek podczas przebywania w tłumie. Dane z poprzednich pandemii grypy, a także z epidemii SARS w latach 2004-2005, wykazały, że noszenie masek w życiu codziennym nie ma statystycznie istotnego wpływu na rozprzestrzenianie się wirusów.1 W przeglądzie badań z 2020 r. przeprowadzonym na zlecenie WHO, znaleziono więcej dowodów (uznanych za "umiarkowanie pewne") na utrzymywanie dystansu fizycznego wynoszącego jeden metr i mycie rąk niż na stosowanie masek (uznanych za "mało pewne").2 Wydając wytyczne WHO uwzględniła kilka obaw związanych z powszechnym stosowaniem masek, w tym fałszywe poczucie bezpieczeństwa, możliwość samozakażenia oraz niekorzystne zjawiska fizyczne, takie jak trudności w oddychaniu, bóle głowy, zawroty głowy oraz zmiany na twarzy. Mimo to, (o zgrozo!) noszenie maseczek stało się postrzegane jako podstawowy sposób zapobiegania rozprzestrzenianiu się COVID-19. Spośród 44 prac, które donosiły o negatywnych skutkach, tylko dziesięć dotyczyło maseczek materiałowych które tak często widzimy na ulicach naszych miast. Większość badań dotyczyła masek N95 i chirurgicznych. W kilku badaniach stwierdzono wzrost poziomu dwutlenku węgla i spadek nasycenia krwi tlenem podczas noszenia maseczki. "Maseczki rozszerzają naturalną martwą przestrzeń (nos, gardło, tchawica, oskrzela) na zewnątrz poza usta i nos. Eksperymentalne zwiększenie objętości przestrzeni martwej podczas oddychania, zwiększa spoczynkową i wysiłkową retencję dwutlenku węgla (CO2) oraz ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla we krwi". Ból głowy, wzrost ciśnienia krwi oraz zwiększony stres oksydacyjny i dysfunkcja śródbłonka spowodowana wyższym tętnem, to tylko niektóre z fizjologicznych efektów wdychania wyższych poziomów CO2. Podwyższony poziom dwutlenku węgla może również powodować i pogarszać ataki paniki, co sprawia, że noszenie masek jest szczególnie problematyczne dla osób z lękami, klaustrofobią, demencją i innymi zaburzeniami psychicznymi. Ponadto, kilka badań wykazało spadek nasycenia krwi tlenem i wzrost tętna. W chińskim eksperymencie z 2020 r. z udziałem 12 zdrowych studentów oceniano kilka rodzajów masek (ogólnodostępne, chirurgiczne i N95). I choć wyniki były dość podobne do siebie, to naukowcy stwierdzili: "Noszenie maseczki znacząco wpływa na reakcje fizjologiczne ludzi. Wzrasta średnia temperatura skóry, tętno, a spada nasycenie krwi tlenem co skutkuje poważniejszymi objawami, takimi jak senność, słabe oddychanie i zawroty głowy." Oprócz zmian we krwi w ilości CO2/O2, maski zwiększają opór oddechowy. W rezultacie oddychamy przez usta zamiast przez nos, a oddech jest szybszy i płytszy. "Oddychanie przez usta powoduje odwodnienie powierzchniowe i zmniejszenie przepływu śliny, a to w dłuższej perspektywie przyczynia się do schorzeń jamy ustnej, w tym zapalenia dziąseł, halitozy, kandydozy i cheilitis (zapalenia warg), zwłaszcza w kącikach ust." Kolejnym problemem jest kwestia samozanieczyszczenia. Ciepłe, wilgotne środowisko stworzone pod maską sprawia, że skóra jest bardziej podatna na wypryski, trądzik i infekcje. Dodatkowo, wilgoć i ciepło sprawiają, że sama maska jest doskonałym miejscem do gromadzenia się bakterii, grzybów i wirusów. "Po zaledwie 2 godzinach noszenia maski, gęstość patogenów wzrasta prawie dziesięciokrotnie” piszą autorzy. Badanie to nie uwzględniało „patologii” noszenia maseczek, czyli ponownego używania, wielokrotnego dotykania i przechowywania w kieszeniach, torebkach lub plecakach dzieci. Maseczki mają również wiele skutków społecznych, przede wszystkim utrudniają komunikację werbalną i niewerbalną: "Zakłócenie komunikacji niewerbalnej z powodu utraty rozpoznawania wyrazu twarzy może zwiększyć poczucie niepewności, zniechęcenie a także izolację, co może być niezwykle stresujące dla osób z upośledzeniem umysłowym i upośledzeniem słuchu". Badacze informują, że ich przegląd ograniczył się tylko do jednej bazy medycznej i sugerują że "...liczba prac na temat negatywnych efektów masek może być większa niż podaliśmy". Ponadto, badania nie odzwierciedlają rzeczywistej praktyki w jakiej ludzie są zobowiązani do noszenia masek przez kilka godzin w ciągu wielu tygodni, a nawet miesięcy: "... badane czasy noszenia maseczek wahały się od 5 minut do 12 godzin. Tylko w jednym badaniu wyznaczono maksymalny okres obserwacji wynoszący 2 miesiące." Póki co nie ma badań dotyczących noszenia maseczek przez dzieci oraz kobiety w ciąży. Autorzy analizy zasugerowali, aby lekarze rozważyli noszenie maseczek jako potencjalną przyczynę lub czynnik sprzyjający wystąpieniu objawów takich jak ból i zawroty głowy, senność, katar, podrażnienie skóry, upośledzenie oddychania i wzrost ciśnienia krwi. Linki do analizy i dodatkowych badań znajdują się poniżej.
