Kobiety dobrze wiedzą, czym jest menopauza. Czy mężczyznom upływ lat nie daje się we znaki? Natura dzieli dość sprawiedliwie i po 50. roku życia mężczyźni mają zaprogramowany spadek produkcji hormonów męskich… Zjawisko to nie zachodzi tak gwałtownie, jak u kobiet, mężczyźni jednak także znają takie objawy, jak spadek energii, obniżenie libido lub przyrost masy ciała. Przyjrzyjmy się bliżej temu szczególnemu okresowi życia mężczyzny i naturalnym sposobom, aby przeżyć ten czas spokojnie. Gdy spada poziom hormonów męskich Dawniej mówiło się o andropauzie, nie jest to jednak termin precyzyjny. W języku polskim obecnie używane jest określenie „zespół niedoboru androgenów u starzejących się mężczyzn” lub „zespół ADAM”, od angielskiego androgen deficiency in the aging male. To występujący u mężczyzn odpowiednik menopauzy. Te zmiany hormonalne u mężczyzn zachodzą stopniowo, a rozpoczynają się w różnym wieku. W większości przypadków po 50. roku życia produkcja androgenów, czyli hormonów męskich, spada stopniowo o 1% rocznie. Przykładowo, wiemy już, że na to zjawisko znacząco wpływają otyłość i przewlekły alkoholizm. Zespół ADAM skutkuje głównie spadkiem libido, a to może prowadzić do depresji. Aby zdiagnozować zespół ADAM, sprawdza się obecność trzech objawów z poniższej listy oraz bada poziom testosteronu całkowitego, następnie poziom testosteronu wolnego. Takie badania pozwolą ocenić, czy poziom testosteronu we krwi jest rzeczywiście niski. Jeśli tak, lekarz proponuje, w zależności od stanu zdrowia mężczyzny, stosowanie hormonów syntetycznych, które istnieją w różnych postaciach: żele, zastrzyki, tabletki itd. Możliwe objawy: rzadsze występowanie porannych erekcji, obniżenie jakości erekcji, coraz rzadsze myśli o konotacjach seksualnych, atrofia jąder, uczucie fizycznego zmęczenia, niezdolność do minimalnej aktywności fizycznej, depresja. Na szczęście zespół niedoboru androgenów nie zawsze wiąże się z jakimikolwiek zagrożeniami dla zdrowia, a biologia nie zawsze ma odzwierciedlenie w objawach. Innymi słowy, niektórzy mężczyźni mają objawy, inni nie. Urolodzy szacują, że poważne zaburzenia występują u 20% mężczyzn po 60. roku życia… Po 80. roku życia ta liczba wzrasta do 50%. Zespół ADAM i fitoterapia Mężczyźni, którzy nie chcą sięgać po syntetyczny testosteron, mają do dyspozycji przede wszystkim dwie potężne rośliny lecznicze: buzdyganek i żeń-szeń. Na razie zapomnij o „słynnym” produkcie o nazwie maca, Lepidium meyenii, tak popularnym na problemy seksualne…Jest popularny, ale głównie z uwagi na marketing. Buzdyganek naziemny (Tribulus terrestris) Powstały dwa bardzo rzetelne badania naukowe, na podstawie których możemy polecać owoce tej rośliny w przypadku niedoboru androgenów związanego z wiekiem. W 2016 r. przeprowadzono randomizowane badanie kliniczne z udziałem 180 mężczyzn, w którym wykazano znaczące zmniejszenie zaburzeń erekcji i doskonałą tolerancję tego leczenia przez pacjentów. Rok później powstało drugie badanie, przeprowadzone ambulatoryjnie z udziałem 30 pacjentów. Wykazano znaczący wzrost poziomu testosteronu i jeszcze większe zmniejszenie zaburzeń erekcji. Stosowane dawki wynosiły od 250 miligramów do 500 miligramów, trzy razy dziennie, a efekty w obu przypadkach pojawiały się po trzech miesiącach. Żeń-szeń właściwy (Panax ginseng) Jego korzeń od niepamiętnych czasów znany jest jako afrodyzjak. W medycynie chińskiej korzeń żeń-szenia jest silnym lekarstwem na dysfunkcje seksualne i zmęczenie. W różnych badaniach na zwierzętach wykazano korelacje między spożyciem żeń-szenia a poprawą libido i stosunku płciowego. Potwierdzono to w badaniach kliniczno-kontrolnych u człowieka. Korzystne efekty wynikają głównie z obecności ginsenozydów, głównych składników aktywnych żeń-szenia (ich zawartość w standaryzowanych ekstraktach powinna wynosić co najmniej 4–7%). Zazwyczaj stosowana dawka wynosi od 100 do 200 miligramów, raz lub dwa razy dziennie, rano i w południe. Żeń-szenia nie powinni stosować pacjenci po 50. roku życia, którzy mają nadciśnienie tętnicze lub zażywają leki przeciwzakrzepowe typu warfaryna. Prostata - bywa że duże zmartwienie Kiedy mężczyźni zaczynają mieć problemy z prostatą (gruczołem krokowym), z własnej woli udają się do lekarza. Te problemy to także kwestia hormonów? Dokładnie tak. W tym przypadku przyczyną jest jednak nadmiar jednego z hormonów. Prostata jest gruczołem występującym w męskim układzie płciowym. Chociaż u kobiet także istnieje swego rodzaju szczątkowa forma prostaty, tj. gruczoły Skenego, które wytwarzają płyn uwalniany przez kobiety w trakcie orgazmu. Prostata znajduje się tuż pod pęcherzem moczowym, do przodu od odbytnicy. Otacza cewkę moczową, czyli przewód odprowadzający mocz z pęcherza do szczytu prącia. Prostata oraz pęcherzyki nasienne biorą udział w powstawaniu spermy (nasienia), która wraz z plemnikami z jąder wydostaje się poprzez cewkę moczową w trakcie ejakulacji. Mężczyźni do pewnego wieku mogą nawet nie wiedzieć, że mają prostatę. Zwracają na nią uwagę dopiero, gdy się rozreguluje. Jej niegroźne powiększenie nazywamy łagodnym przerostem prostaty lub gruczolakiem. Innym schorzeniem jest ostre zapalenie gruczołu krokowego, które może przejść w zapalenie przewlekłe. Jeśli rozwijają się komórki złośliwe, mówimy o raku prostaty. Każda z tych trzech sytuacji może niekiedy dawać podobne objawy, ale nie daje tych samych powikłań i wymaga odrębnych sposobów leczenia. Niezależnie od wszystkiego, jeśli pojawiają się objawy w obrębie narządów płciowych lub dróg moczowych, w pierwszej kolejności należy udać się do lekarza rodzinnego bądź urologa, który zleci rutynowe badania. My zajmiemy się tutaj głównie kwestią przerostu prostaty, ponieważ dotyczy on prawie połowy mężczyzn! Gdy prostata się powiększa Kiedy komórki prostaty się namnażają, prostata się powiększa. Ten łagodny przerost gruczołu krokowego (BPH) może wywoływać objawy ze strony układu moczowego, a czasem także funkcji seksualnych. Mogą się również pojawić powikłania, na szczęście nie jest to regułą. Do powikłań zaliczamy przewlekłą niewydolność nerek wynikającą z niedrożności. Może do niej dojść, jeśli nerki są długotrwale obciążone z powodu utrudnionego przepływu moczu. Problemy mogą także wystąpić w dolnych drogach moczowych, gdzie powikłaniem może być powiększenie mięśni pęcherza moczowego. To może prowadzić do pogrubienia ściany pęcherza, uchyłków i zaburzeń wypełniania lub opróżniania pęcherza.Nie ma jednak możliwości, aby przewidzieć rozmiar objawów na podstawie stopnia powiększenia prostaty. U niektórych mężczyzn prostata jest bardzo rozrośnięta i nie daje żadnych objawów… U innych może być zaś odwrotnie! W trakcie wizyty w gabinecie lekarskim lekarz za pomocą badania palpacyjnego brzucha poniżej pępkasprawdza, czy dochodzi do zatrzymania moczu (weryfikuje, czy jest wyczuwalny przepełniony pęcherz).Wykona także badanie per rectum, aby ocenić stan i wielkość prostaty.W przypadku łagodnego przerostu, zazwyczaj gdy prostata przekracza 20 gramów, powierzchnia gruczołu jest jędrna, regularna i elastyczna. Prostata jest powiększona, ale niebolesna w dotyku. Jeśli lekarz podejrzewa raka prostaty, zaproponuje biopsję prostaty, aby sprawdzić obecność komórek nieprawidłowych. Łagodny przerost prostaty nie musi ewoluować w kierunku nowotworu złośliwego, ale może mu towarzyszyć. Możliwe objawy BPH: trudności w oddawaniu moczu, niekiedy wymagające „napierania” (dysuria), częste oddawanie moczu w małych ilościach (częstomocz), słaby strumień moczu, gwałtowne parcia na mocz, zaburzenia funkcji seksualnych Badania Spośród zazwyczaj wykonywanych badań uzupełniających najbardziej przydatne jest USG (pęcherza moczowego i prostaty), gdyż pozwala sprawdzić pomikcyjne zaleganie moczu, czyli pozostałości moczu w pęcherzu, które nie zostały wydalone w trakcie mikcji. Pozwala także ocenić wielkość prostaty i ewentualny proces nowotworowy. Z kolei badanie bakteriologiczne moczu pozwala wykluczyć infekcję dróg moczowych lub obecność krwi w moczu. Badanie krwi pozwoli zarówno ocenić funkcje nerek (poziom mocznika i kreatyniny), jak i sprawdzić także poziom PSA (antygenów powierzchni prostaty), chociaż miarodajność tego markera we wczesnym wykrywaniu raka prostaty jest coraz częściej kwestionowana. Czy trzeba „iść pod nóż”? W przypadku łagodnego przerostu prostaty operację wykonuje się wyłącznie w razie powikłań, np. zaburzenia funkcji nerek, lub w razie poważnych objawów ze strony pęcherza moczowego, które nie ustępują mimo leczenia. Czasami sam pacjent prosi o operację. Jej podstawowym skutkiem ubocznym jest wsteczna ejakulacja, polegająca na tym, że nasienie nie wydostaje się na zewnątrz, ale trafia do pęcherza. Jeśli jednak nie ma powikłań, a objawy nie wpływają negatywnie na jakość życia, regułą jest powstrzymanie się od leczenia. Wystarczy zwykłe kontrolowanie stanu prostaty. Jeśli pojawią się choćby najmniejsze powody do niepokoju, lekarz zaproponuje leczenie. Zazwyczaj będą to leki (α-blokery, inhibitory fosfodiesterazy i 5-α-reduktazy)… ale przede wszystkim fitoterapia. Fitoterapia w przypadku łagodnego przerostu prostaty Powiększanie się prostaty jest uzależnione od hormonów męskich. Osoby, u których rozwija się łagodny przerost tego gruczołu, wytwarzają więcej dihydrotestosteronu (DHT), czyli aktywnej formy testosteronu pobudzającej proliferację komórek prostaty. Warto zatem korzystać z ziół, które hamują wytwarzanie DHT, to znaczy hamują przede wszystkim enzym o nazwie 5-α-reduktaza. Najbardziej pomocne w tym względzie są: palma sabałowa, śliwa afrykańska i pokrzywa zwyczajna. Takie właściwości ma także produkt pszczeli nazywany pyłkiem kwiatowym. Zauważmy również, że większość zaproponowanych poniżej roślin leczniczych chroni również przed rakiem prostaty. Palma sabałowa (Serenoa repens) Na temat tej rośliny i jej działania w przypadku gruczolaka prostaty powstało najwięcej badań. Owoce tej rośliny (nazywanej także bocznią piłkowaną) mają bardzo interesujące właściwości. W kwietniu 2018 r. opublikowano metaanalizę podsumowującą wyniki wszystkich randomizowanych, kontrolowanych badań oraz badań obserwacyjnych, jakie do tej pory powstały i były dostępne. Wynika z niej, że standaryzowany ekstrakt z palmy sabałowej ogranicza nokturię i znacznie poprawia maksymalny przepływ cewkowy w porównaniu do placebo, wykazując podobną skuteczność jak lek referencyjny, α-bloker i inhibitor 5-α-reduktazy. Pozwala zatem zmniejszyć krótkotrwale zaburzenia układu moczowego wynikające z łagodnego przerostu prostaty. Autorzy podkreślają, że ta roślinna terapia jest nie tylko skuteczna, lecz także dobrze tolerowana przydługotrwałym stosowaniu. Autorzy zaobserwowali również, że ekstrakty z palmy sabałowej zmniejszają wiązanie się dihydrotestosteronu z jego receptorami, co z czasem wpływa na ograniczenie receptorów hormonów w obrębie prostaty. Prawdopodobnie właśnie ten mechanizm wyjaśnia hamujące działanie palmy sabałowej, a zatem ochronę przed rakiem prostaty! Mały, choć nie mniej ważny bonus: ekstrakty z palmy sabałowej nie mają negatywnego wpływu na funkcje seksualne, w odróżnieniu do klasycznych leków (finasterydu i tamsulozyny), które przyczyniają się do impotencji. Zalecana dawka ekstraktu wynosi około 160 miligramów dwa razy dziennie. Śliwa afrykańska, (Prunus africana lub Pygeum africanum) Ekstrakt ze śliwy afrykańskiej regeneruje komórki prostaty. Oprócz tego ma miejscowe działanie przeciwzapalne, przeciwdziałając 5-lipooksygenazie białych krwinek w tkance gruczołu krokowego. Śliwa afrykańska zapobiega dysfunkcji pęcherza moczowego, co udowodniono w badaniach klinicznych wykazujących znaczne zmniejszenie zaburzeń wydalania moczu w ciągu nocy, pomikcyjnego zalegania moczu oraz poprawę maksymalnego przepływu cewkowego w porównaniu do placebo. Na podstawie doświadczeń można uznać, że minimalna dawka zaczyna się od 100 miligramów dziennie. Główne składniki zawarte w ekstrakcie ze śliwy afrykańskiej (β-sitosterol, β-amyrina i 3-O-glukozyd β-sitosterolu) oddziałują toksycznie na komórki rakowe, zatem to doskonałe wsparcie dla prostaty! Pokrzywa zwyczajna, (Urtica dioica) Korzeń pokrzywy ma właściwości przeciwzapalne, zdolność hamowania wzrostu tkanki gruczołu krokowego i wchodzi w interakcję z białkiem transportującym testosteron. Wszystkie te mechanizmy są korzystne dla osób z łagodnym przerostem prostaty. Kilka badań klinicznych wykazuje, że pokrzywa długotrwale zmniejsza objawy ze strony układu moczowego. Ekstrakty korzenia pokrzywy zawierają duże ilości β-sitosterolu, dlatego przy długotrwałym stosowaniu zmniejszają objawy, poprawiają jakość życia i zwiększają przepływ moczu. Dynia zwyczajna, (Cucurbita pepo) Badania wykazały, że spożywanie 320 miligramów nasion (pestek) dyni dziennie, przez co najmniej trzy miesiące, powodowało u uczestników zmniejszenie objawów ze strony układu moczowego i zwiększało jakość życia. Efekty te były porównywalne do działania palmy sabałowej. Mechanizm działania polega również na hamowaniu wzrostu komórek prostaty i komórek rakowych. Ponadto nasiona dyni nie wykazują androgenicznej aktywności hormonalnej, dlatego można je uznać za bezpieczne dla prostaty. Ekstrakt z pyłku kwiatowego Standaryzowany ekstrakt pyłku kwiatowego również zawiera dużo β-sitosterolu i był oceniany w leczeniu łagodnego przerostu prostaty. Pyłek hamuje wzrost komórek gruczołu krokowego i wykazuje miejscowe działanie przeciwzapalne. Poprawia zdolność kurczenia się pęcherza moczowego. Podobnie jak palma sabałowa, śliwa afrykańska i pokrzywa zwyczajna, pyłek kwiatowy pozwala zmniejszyć produkcję dihydrotestosteronu, hamując 5-α-reduktazę, ale także uniemożliwiając mu wiązanie się z jego receptorem w obrębie prostaty. Badania pokazują, że standaryzowany ekstrakt pyłku kwiatowego w dawce 126 miligramów trzy razy dziennie pozwala znacznie zmniejszyć różne objawy ze strony układu moczowego, uzyskując po trzech miesiącach skuteczność kliniczną 85%. Razem działają silniej Aby jak najlepiej ograniczyć objawy łagodnego przerostu prostaty, oczywiście warto łączyć kilka z wyżejwymienionych czterech roślin leczniczych i standaryzowany pyłek kwiatowy, bogaty w β-sitosterol. W sklepach specjalistycznych lub zielarskich dostępne są także gotowe suplementy diety. Aromaterapia w przypadku powiększonej prostaty Działanie wyżej wymienionych produktów roślinnych można uzupełnić za pomocą określonych, dobrze dobranych olejków eterycznych, w zastosowaniu miejscowym. Te olejki głównie zmniejszają przekrwienie prostaty, które wpływa na ucisk przewodu cewki moczowej. 1 kropla olejku eterycznego cyprysu wiecznie zielonego, Cupressus sempervirens, 2 krople olejku eterycznego pistacji kleistej, Pistacia lentiscus, 2 krople olejku eterycznego sosny zwyczajnej, Pinus sylvestris. Taką mieszaninę należy rozcieńczyć w 10 kroplach oleju roślinnego, np. oleju tamanu. Dwa razy dziennie wmasować 4 krople tego preparatu w obszar nerek i dolną część brzucha, aż do wchłonięcia. Informacja: Niezależnie od wybranej suplementacji, przed jej wprowadzeniem konieczne jest badanie przezodbytnicze (per rectum). Raz w roku należy monitorować stan prostaty w gabinecie lekarskim: lekarz sprawdza, czy istnieje łagodny przerost prostaty i/lub rak hormonozależny, co jest przeciwwskazaniem do stosowania hormonów syntetycznych bądź hormonów pochodzenia roślinnego. Uwaga na badania poziomu PSA! Z prowadzonego przez 10 lat badania w Wielkiej Brytanii, obejmującego 400 000 losowo wybranych mężczyzn, wyraźnie wynika, że wykonywanie analizy poziomu PSA nie zmniejsza poziomu umieralności z powodu raka prostaty. Eksperci stwierdzili nawet, że liczba „wykrytych” nowotworów w tej grupie była dwukrotnie wyższa i te nowotwory „nie dały o sobie znać” w ciągu tych dziesięciu lat. To często występujący problem „przediagnozowania”, czyli wykrywania w określonym miejscu licznych nowotworów, które nie ewoluują lub które po pewnym czasie samoistnie znikają, gdyż nasz układ odpornościowy zwalcza komórki rakowe… Krótko mówiąc, wykrycie takich nowotworów może być zbędne! Zjawisko to występuje w przypadku większości nowotworów, których wielkość wynosi poniżej 1 centymetra. Jeszcze bardziej niepokojące jest inne badanie, z którego wynika, że diagnoza raka prostaty pięciokrotnie zwiększa ryzyko popełnienia samobójstwa…Francuski Wysoki Urząd ds. Zdrowia (HAS) oraz francuski Krajowy Instytut ds. Raka (INC) nie rekomendują tego badania przesiewowego… Mimo to wielu lekarzy nadal je zleca!
